Manastir Vrdnik, smešten u srcu Fruške gore, jedno je od najvažnijih duhovnih mesta u Srbiji. Poznat i kao Mala Ravanica, ovaj ženski manastir ima bogatu istoriju koja se prostire kroz vekove. Pored toga što je značajan verski centar, manastir je i kulturno dobro od izuzetnog značaja, koje čuva mnoge relikvije i svetinje, među kojima se izdvaja mošti svetog kneza Lazara, što ga čini jedinstvenim.
Iako nije lako utvrditi tačan datum osnivanja manastira, prvi pisani tragovi o njemu pojavljuju se u turskim dokumentima iz 1566. godine. U popisu iz tog vremena pominje se imanje manastira, kao i iznos od 3000 akči koji je bio tražen za njegov otkup. U to vreme, manastir je bio u velikim teškoćama jer monasi nisu uspeli da sakupe potrebnu sumu, pa su se u strahu od turske odmazde morali razbežati. Međutim, srećom, pojavio se meštanin iz Kupinika, Pejo, koji je isplatio
Iako nije poznato ko je tačno osnovao manastir, veruje se da je to bilo između kraja XV i početka XVI veka. Neki izvori pominju kneza Lazara kao osnivača, ali to je netačno, jer se darovnica koja se pripisuje Lazaru odnosila na drugi manastir, a ne na Vrdnik. Iako su detalji o njegovoj gradnji nejasni, sigurno je da je manastir tokom vremena bio pod velikim uticajem monaha iz drugih manastira, posebno iz Ravanice.
Jedan od ključnih trenutaka u istoriji manastira Vrdnik dogodio se 1697. godine, kada su monasi iz manastira Ravanica doneli neprocenjive relikvije, među kojima su bile mošti svetog kneza Lazara. Od tada je manastir počeo da se naziva Mala Ravanica, a njegova slava je rasla. U to vreme, manastir je bio prilično siromašan, pa su monasi često putovali u Rusiju tražeći materijalnu pomoć. Međutim, zahvaljujući činjenici da su u manastiru bile smeštene mošti kneza Lazara, on je postepeno počeo da prima sve više posetilaca, a donacije su postajale sve veće.
Manastirska crkva, koja je izgrađena od kamena i pokrivena šindrom, bila je skromna, ali dovoljna da ispuni svoju svetlu misiju. Ikonostas, delo majstora Marko Vujatovića, bio je prelaz između baroka i klasicizma, a mošti kneza Lazara su čuvane u kiparskom kovčegu, koji je 1826. godine izrađen posebno za ovu svrhu. U crkvi je takođe postojala i ikona svetog kneza Lazara, koja je bila postavljena u posebno izdvojeni deo oltara.
Zbog opasnosti od osvajanja i ratova, mošti kneza Lazara su više puta morale da se sele. U 18. veku su zbog turske pretnje bile premestene u Futog, a 1848. godine, zbog straha od Mađara, premestile su se u Klenak. Tokom Drugog svetskog rata, mošti su bile premestene u manastir Beshinovo, a kasnije su se nalazile u Beogradu. Međutim, 1989. godine, povodom 600 godina od Kosovske bitke, mošti su vraćene u manastir Ravanica, gde se i danas nalaze. U manastiru Vrdnik danas postoji samo deo moštiju, tačnije ključna kost, koja je izložena u staklenoj posudi.
Manastir Vrdnik je tokom svoje istorije bio veoma bogat, a zemljište koje je posedovao činilo ga je jednim od najbogatijih manastira na Fruškoj gori. U 1905. godini, manastir je posedovao čak 1696 jutara zemlje, dok je 1941. godine imao 1420 jutara. Osim moštiju kneza Lazara, manastir je čuvao i mošti svete velikomučenice Anastasije, deo moštiju sv. Teodora Tirona, kao i mnoge druge svete predmete sa Hristovog groba. Danas, manastir i dalje čuva ove relikvije, a posetioci mogu da ih vide ispred ikona u crkvi.
Slava manastira, koja se slavi na Vidovdan, 28. juna (po starom kalendaru), okuplja verujuće i posetioce iz svih krajeva. U dvorištu manastira, od 1912. godine, nalazi se bista Miliće Stojadinović, srpske pesnikinje, kao podsećanje na značaj žena u istoriji ovog kraja. Manastir je i danas živući duhovni centar, a njegov značaj daleko prevazilazi granice Fruške gore. Posetioci koji dolaze u manastir Vrdnik ne dolaze samo da vide istorijske spomenike i relikvije, već i da dožive mir i spokoj koji ovaj sveti objekat pruža.
